Uwaga!!! Niniejsze regulacje dotyczą jedynie umów zawartych do dnia 24 grudnia 2014 r. włącznie.

Od niezgodności towaru z umową należy odróżnić gwarancję. Uprawnienie z tytułu niezgodności towaru z umową przysługuje każdemu konsumentowi na mocy samej ustawy.

Wyjątek stanowi sprzedaż energii elektrycznej, gazu i wody, chyba że są sprzedawane w ograniczonej ilości lub w określonej objętości. Udzielenie gwarancji nie jest obowiązkowe, stanowi pewien rodzaj umowy między udzielającym gwarancji (producent, sprzedawca) a uprawnionym z tytułu gwarancji (konsument).

Dochodzenie roszczeń z tytułu gwarancji nie wyłącza, nie ogranicza ani nie zawiesza uprawnień klienta wynikających z niezgodności towaru z umową. Problem może pojawić się w przypadku, gdy najpierw reklamujemy towar z tytułu niezgodności z umową (u sprzedawcy), a następnie u gwaranta (producent). Z umowy gwarancyjnej może bowiem wynikać, że uprawniony z gwarancji straci ją, w razie ingerencji innych osób, np. naprawy dokonanej przez osoby trzecie.

Tak może się zdarzyć, w przypadku gdy naprawy dokona sprzedawca, który jednocześnie nie jest gwarantem. W przypadku niezgodności towaru z umową na roszczenia konsumenta składa się prawo żądania doprowadzenia towaru do stanu zgodnego z umową przez nieodpłatną naprawę albo wymianę, chyba że naprawa albo wymiana okazują się niemożliwe lub wymagają nadmiernych kosztów. Oceniając nadmierność kosztów należy brać pod uwagę wartość towaru oraz rodzaj i stopień stwierdzonej niezgodności, a ponadto uwzględnia się niedogodności jakie powstaną dla klienta w razie innego sposobu zaspokojenia.

Oznacza to, że w przypadku towarów oznaczonych co do tożsamości (np. obraz) konsument ma prawo oczekiwać od sprzedawcy stosownego obniżenia ceny albo nawet od umowy odstąpić. Podobnie może postąpić kupujący, wówczas gdy sprzedawca nie naprawi, albo nie wymieni towaru w odpowiednim czasie lub gdy naprawa albo wymiana narażałaby klienta na znaczne niedogodności. Prawo uniemożliwia odstąpienie od umowy, w sytuacji gdy niezgodność towaru z umową jest nieistotna. Dopóki nie wykształci się orzecznictwo sądowe w tym zakresie, mogą wynikać problemy na tle interpretacji przedstawionej wyżej regulacji. Śmiało można jednak przyjąć, że klient, który zakupił obuwie przeznaczone na sezon zimowy, składając reklamację z tytułu niezgodności z umową, ma prawo oczekiwać, że jego sprawa zostanie załatwiona w takim czasie (odpowiednim), który nie spowoduje konieczności zakupu drugiej pary zimowego obuwia. Mówiąc o znacznych niedogodnościach dla klienta, mamy na myśli najczęściej takie przeszkody, które bądź niweczą cel zakupu danej rzeczy, bądź spowodują dla klienta dodatkowe utrudnienia.

Przykład: rodzic, który zakupił niezgodny z umową przedmiot, przeznaczony na prezent urodzinowy dla swojego dziecka, ma prawo oczekiwać od przyjmującego reklamację, że otrzyma zwrot pieniędzy, jeżeli przyjęcie urodzinowe odbywa się dnia następnego, a dodatkowo, gdy chcąc zakupić prezent, przyjechał z miejscowości oddalonej od sklepu o wiele kilometrów. Nieistotną, tj. taką, która uniemożliwi skuteczne odstąpienie od umowy, będzie taka niezgodność towaru z umową, która nie pozbawi go walorów użytkowych, czy estetycznych, będących podstawą wyboru danego towaru.

Przykład: Jeżeli doszło do zarysowania tylnej części obudowy telewizora, a nie wpływa to na walory użytkowe sprzętu, wówczas możemy mówić o niezgodności nieistotnej. Jednak już różnice w barwie butów tej samej pary (jeden jest jaśniejszy – wyblakł na witrynie sklepowej) stanowi niewątpliwe istotną niezgodność. Zgodnie z przepisami jeżeli chcemy skutecznie korzystać ze swoich uprawnień, powinniśmy reklamację złożyć przed upływem 2 lat od dnia zakupu towaru (skrócenie twego terminu do minimum roku jest dopuszczalne w drodze porozumienia stron jedynie w wypadku rzeczy używanych), ale nie później niż 2 miesiące od dnia zauważenia wady. Do zachowania tego ostatniego terminu wystarczy wysłanie zawiadomienia przed jego upływem. Sprzedawca ma 14 dni na ustosunkowanie się do złożonej reklamacji.

Brak reakcji sprzedawcy w tym terminie traktuje się jako uznanie roszczeń klienta. Nie można uznać za uzasadnione, często podnoszone przez przedsiębiorców zarzuty, że termin ten obejmuje tylko dni robocze. Tym samym faktycznie wydłużałby się on do prawie trzech tygodni. W ustawie mowa jedynie od dniach, więc kierując się ogólną zasadą, termin rozpoczęty w dniach kończy się z upływem ostatniego dnia, bez względu na to, czy jest to dzień świąteczny, czy też nie. Przepisy mówią o ustosunkowaniu się sprzedawcy do żądania konsumenta, nie o uznaniu reklamacji.

Oznacza to, że sprzedawca nie złamie przepisu, jeżeli poinformuje konsumenta o swoich zamiarach w sprawie zgłaszanych przez klienta żądań, np. drogą telefoniczną.

Ponadto nie ma mowy o tym, że sprzedawca winien załatwić reklamację w ciągu 14 dni. Jeżeli poinformuje on w tym czasie klienta o konieczności podjęcia dodatkowych działań w sprawie, reklamacja może być załatwiana zdecydowanie dłużej. Zawiadomienie o niezgodności towaru z umową najlepiej składać w formie pisemnej, oznaczając w nim jakiego rodzaju niezgodność ujawniła się w towarze oraz jakie jest żądanie reklamującego.

Należy zwrócić uwagę, że sam układ przepisów wskazuje na to, że w przypadku zawiadomienia sprzedawcy o niezgodności towaru z umową, w grę wchodzi najpierw naprawa albo wymiana, dopiero potem obniżenie ceny, a w ostateczności odstąpienie od umowy. Dla klienta bardzo ważne jest również to, że sprzedawca odpowiada za towar, jeżeli jest on niezgodny z umową w chwili jego wydania. Natomiast jeżeli niezgodność zostanie zauważona w ciągu 6 miesięcy od wydania towaru, wówczas domniemywa się, że istniała ona już w chwili wydania. Oznacza to, że ciężar udowodnienia, iż było inaczej spoczywa na sprzedawcy.

NIEZGODNOŚĆ Z UMOWĄ OZNACZA przede wszystkim, że:

  • nie odpowiada podanemu przez sprzedawcę opisowi lub nie ma cech okazanej kupującemu próbki albo wzoru (w przypadku indywidualnego uzgadniania właściwości towaru),
  • nie nadaje się do celu określonego przez kupującego przy zawarciu umowy, (nie dotyczy to sytuacji gdy sprzedawca zgłosił zastrzeżenia co do takiego przeznaczenia towaru),
  • nie nadaje się do celu, do jakiego go zwykle używamy,
  • nie odpowiada oczekiwaniom dotyczącym towaru tego rodzaju,
  • nieprawidłowość w jego zamontowaniu i uruchomieniu, niezależnie od tego kto tych czynności dokonał, tj. sprzedawca, upoważnione przez niego osoby, kupujący.

SPRZEDAWCA ODPOWIADA wobec kupującego, jeżeli towar konsumpcyjny w chwili jego wydania jest niezgodny z umową.

UWAGA : W razie stwierdzenia niezgodności przed upływem 6 m-cy od wydania towaru domniemywa się, że istniała ona w chwili wydania. Oznacza to, że sprzedawca zobowiązany jest wówczas udowodnić, że produkt był nieuszkodzony w momencie sprzedaży.

SPRZEDAWCA NIE ODPOWIADA wobec kupującego za niezgodność towaru konsumpcyjnego z umową, gdy:

  • kupujący o tej niezgodności wiedział (przy czym mowa tu o potocznie nazywanych wadach jawnych towaru, tj. takich, które są widoczne np. zarysowania na powierzchni towaru) lub,
  • oceniając rozsądnie, powinien był wiedzieć (lub niezgodność wynikła z przyczyny tkwiącej w materiale dostarczonym przez kupującego).

UWAGA: Uprawnień wynikających z ustawy nie można natomiast wyłączyć ani ograniczyć w drodze umowy zawartej przed zawiadomieniem sprzedawcy o niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową.

W szczególności nie można tego dokonać przez oświadczenie kupującego, że wie o wszelkich niezgodnościach towaru z umową, lub przez wybór prawa obcego(chodzi tu zatem o ochronę kupującego na wypadek, gdy towar posiada wady ukryte, tzn. takie które wynikły z przyczyny tkwiącej już poprzednio w rzeczy sprzedanej, ale nie były w sposób oczywisty widoczne).

NOWE ZASADY W ZAKRESIE SPRZEDAŻY KONSUMENCKIEJ

Od 1 stycznia 2003 r. obowiązuje ustawa z dnia 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U z 2002 r. Nr 141, poz. 1176).

Ustawa wprowadza nowe zasady odpowiedzialności sprzedawcy za jakość towaru. Są one wzorowane na obowiązujących w krajach Unii Europejskiej.

Ustawa odstępuje od rękojmi oraz od określenia “konsument”. Aktualnie dawni konsumenci stają się osobami fizycznymi.

Tracą ochronę prawną osoby, które kupiły towar w celach związanych z działalnością gospodarczą bądź zawodową (np. pracująca zawodowa szwaczka, która w tym celu zakupiła maszynę do szycia)

Towar konsumpcyjny – rzecz ruchoma, nabywana przez osobę fizyczną w celu niezwiązanym z działalnością zawodową lub gospodarczą.

Ustawy nie stosuje się do sprzedaży energii elektrycznej, jak również do gazu i wody, chyba że są sprzedawane w ograniczonej ilości lub określonej objętości.

Na mocy tej ustawy do sprzedaży konsumenckiej nie stosuje się art. 556-581 Kodeksu cywilnego, czyli nie mają zastosowania do sprzedaży konsumenckiej przepisy dotyczące rękojmi za wady i gwarancji.

Przepisy ustawy będą miały zastosowanie zarówno do towaru fabrycznie nowego, jak i używanego, nabywanego np. w komisie. W przypadku niezgodności z umową towaru używanego (np. z komisu) termin odpowiedzialności sprzedawcy za niezgodność może zostać skrócony ( z lat dwóch), jednakże nie może być krótszy niż 1 rok.

UPRAWNIENIA KUPUJĄCEGO

JEŻELI TOWAR JEST NIEZGODNY Z UMOWĄ , kupujący może żądać doprowadzenia go do stanu zgodnego z umową przez:

  • nieodpłatną naprawę albo,
  • nieodpłatną wymianę na nowy,

chyba że naprawa albo wymiana są niemożliwe lub wymagają nadmiernych kosztów.

Klient nie będzie mógł jednak żądać zwrotu pieniędzy, gdy wspomnienia niezgodność towaru z umową okaże się nieistotna (ustawa nie wyjaśnia jednak, co należy przez to rozumieć – przyjąć można zatem, że może chodzić o sytuację, gdy występująca niezgodność nie uniemożliwia korzystania z rzeczy, czy też nie pozbawia jej walorów użytkowych, np. odpadający element wyposażenia mający jedynie charakter ozdobny).

Nieodpłatność naprawy i wymiany w rozumieniu powyższego zapisu oznacza, że sprzedawca ma również obowiązek zwrotu kosztów poniesionych przez kupującego, w szczególności kosztów demontażu, dostarczenia, robocizny, materiałów oraz ponownego zamontowania i uruchomienia.

OCENIAJĄC KWESTIĘ NADMIERNOŚCI KOSZTÓW uwzględnia się:

  • wartość towaru zgodnego z umową oraz
  • rodzaj i stopień stwierdzonej niezgodności,
  • a także bierze się pod uwagę niedogodności, na jakie naraziłby kupującego inny sposób zaspokojenia

KUPUJĄCY MOŻE od umowy ODSTĄPIĆ albo domagać się stosownego OBNIŻENIA CENY:

  • gdy naprawa albo wymiana są niemożliwe lub wymagają nadmiernych kosztów,
  • jeżeli sprzedawca nie zdoła uczynić zadość żądaniu naprawy bądź wymiany w odpowiednim czasie (uwzględnia się przy tym rodzaj towaru i cel jego nabycia- wydaje się, że warunek ten będzie spełniony np. gdy kupujący zakupił towar (narty) , który z założenia nadaje się do używania w sezonie zimowym i ewentualna reklamacja nie została załatwiona jeszcze w czasie trwania okresu zimowego),
  • lub gdy naprawa albo wymiana narażałaby kupującego na znaczne niedogodności np. jak w podanym wyżej przykładzie, oraz również w sytuacji, gdy w wyniku wymiany kupujący uzyskałby towar w zmienionej, w stosunku do pierwotnej, postaci.

TERMINY

14 dni – tyle ma sprzedawca na ustosunkowanie się do żądania kupującego w sprawie, tzn. dotyczącego naprawy, wymiany itd. Jeżeli tego nie zrobi, to przyjmuje żądania klienta, niezależnie od tego, czy klient ma rację.

2 miesiące (przy rękojmi ten termin wynosił miesiąc) - tyle czasu ma kupujący, od stwierdzenia niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową, na zawiadomienie sprzedawcy (krótsze terminy zawiadomienia zostaną określone dla towarów żywnościowych odpowiednim rozporządzeniem; głównym kryterium będzie tu trwałość tych towarów).

2 lata (przy rękojmi rok) – tyle czasu (od wydania tego towaru kupującemu) sprzedawca odpowiada za niezgodność towaru konsumpcyjnego z umową; termin ten biegnie na nowo w razie wymiany towaru (upływ terminu nie ma znaczenia gdy sprzedawca w chwili zawarcia umowy wiedział o niezgodności i nie zwrócił na to uwagi kupującego, tzn. wadę zataił.

JAK REKLAMOWAĆ

  • W ustawie nie wskazuje się sposobu reklamacji.
  • Nie wskazuje się również granicznego terminu załatwienia reklamacji. Termin ten zatem ustalać będą same strony, czyli sprzedawca i konsument. Jedynie w przypadku, gdy w ciągu 14 dni od zgłoszenia reklamacji nie odpowie klientowi, będzie to oznaczać, że reklamację uznaje.
  • Jeśli natomiast przekłada termin jej załatwienia, konsumentowi pozostaje sąd. Zawiadomienie sprzedawcy o niezgodności zakupionego towaru z umową sporządzić wypada pisemnie w dwóch egzemplarzach, z których jeden należy pozostawić sprzedawcy bądź na specjalnie przygotowanych formularzach.
  • Pamiętajmy, że w myśl ustawy reklamacja ma obecnie charakter czysto cywilny, zależy bowiem od porozumienia stron. Tym samym nierozstrzygnięta dobrowolnie sprawa naprawy lub wymiany butów będzie mogła znaleźć finał w sądzie (ustawodawca przewidział możliwość prowadzenia rokowań w celu ugodowego załatwienia sprawy – fakt prowadzenia takich rokowań wpływał będzie na przerwaniu biegu przedawnienia roszczeń)